کودک سالم از دیدگاه مازلو ( قسمت اول )
قسمت اول
مقدمه
آبراهام مازلو در سال ۱۹۰۸ میلادی در نیویورک به دنیا آمد. او لیسانس،
فوق لیسانس، دکترای خود را در روانشناسی تجربی گرفت و در مرکز علمی
روانشناسی به کار و تحقیق مشغول شد.
مازلو سال ها به عنوان روانشناس
رفتارنگر فعالیت کرد و یکی از پیروان
این مکتب روانشناسی بود. از سال ۱۹۴۰ میلادی با روان شناسی گشتالت آشنا
شد و بدین ترتیب از مکتب رفتارنگری فاصله گرفت.
با به دنیا آمدن فرزندش و با مطالعه روی فرزند خود به طور کل از
روان شناسی رفتارنگری جدا شد. به اعتقاد او کسی که فرزند داشته باشد،
نمی تواند رفتارنگر باشد.
به عبارت دیگر کار مستقیم با کودک و به طور کلی به انسانها موجب شد
که او به این اعتقاد دست پیدا کند که انسان یک موجود مکانیکی نیست که در
روان شناسی رفتارنگر به آن توجه شده است.
مازلو در حوزهی روان شناسی انسان گرا دیدگاه های بسیار نو و با اهمیتی
را مطرح کرد. دیدگاه او مبتنی بر این باور بود که هر انسان می تواند سهم
موثری در بهتر کردن دنیا داشته باشد. این سهم مؤثر زمانی رخ می دهد که ما به
انسانها کمک کنیم تا بر اساس توانایی های خود گام بردارند و به این باور
برسند که می توانند کارهای نیک و با ارزشی را انجام بدهند
مازلو الگویی سراسر از عشق، اعتبار و تقدیری را از انسان به جامعه ی
جهانی ارائه می دهد. الگویی که انسان را تا بالاترین سطح حضور او در هستی
ارتقا می دهد.
مازلو در سال ۱۹۷۰ میلادی در امریکا درگذشت. اما پیروان روان شناسی
انسانگرا با همان شور و شوق دیدگاه های او را پیگیری می کنند.
هرم مازلو
خودشکوفایی
از دیدگاه مازلو هر انسان یک ماهیت درونی دارد. این ماهیت مجموعه ای
از خصوصیات بالقوه ای هستند که می توانند بالفعل شوند. این خصوصیات
همگانی است و هر کودک از بدو تولد این توانایی ها را به شکل طبیعی با خود
دارد. این خصوصیات بسیار سخت تحت تأثیر عوامل تعیین کننده ی خارجی
هستند. نوع فرهنگ، خانواده، محیط زندگی، فرصت های یادگیری و … کمک
می کنند تا آنها بارز شوند.
با اینکه خصوصیات فوق، جنبه ی زیستی و طبیعی دارند، اما فرصت های
گوناگون موجب می شود که این خصوصیات چگونه، چه اندازه و تا چه اندازه
بروز پیدا کند. شاید هر فرد بر اساس انتخابی که در زندگی خود می کند و یا
تجربه هایی که به دست می آورد،فرصت هایی را برای بروز این ویژگی ها
به وجود می آورد.
مواردی مانند خلاقیت، ترس، مسئولیت، همکاری، رهبری، شجاعت،
کنجکاوی، جسارت، عشق ورزی و… در همه ی انسانها وجود دارد، اما
شیوهی تجربه ی او و انتخاب هایی که در طی زندگی دارد، تعیین کننده ی بروز
هر کدام از این ویژگی هاست. در دوره ای از زندگی نیز حتی انسان می تواند
تعیین کند که کدام یک از توانایی های خود را دوست دارد تا به عرصه ی ظهور
تبدیل کند.
بدین سبب پیشنهادی که مازلو برای این ویژگی ها دارد، فراهم کردن
امکانات متنوع، برای شکل گیری و توانایی های مختلف است. او معتقد است
که بجای تحقیر و سرکوب لازم است که به کودکان امکان حرکت، تجربه ی
انتخاب و بیان بدهیم. این نکته ها موجب رشد و خودشکوفایی کودکان
میشود.
و به اعتقاد مازلو اگر کودک در جریان رشد طبیعی خود در انتخاب آزاد
گذاشته شود، او آنچه را برای رشدش مناسب باشد، انتخاب خواهد کرد ….
یعنی او بهتر از هر کسی دیگر می داند که چه چیزی برایش خوب و مناسب
است.
در این مسیر مازلو یک
الگوی پنج مرحله ای
را پیشنهاد می کند که بهالگوی نیازهای رشدی معروف است. او معتقد است
که هر انسان برایخودشکوفایی از این مراحل گذر خواهد کرد. یک سیستم آزاد
خوب کمک می کند که انسانها بتوانند این مراحل را به خوبی طی کنند.
مازلو انسان را موجودی در حال رشد، پویا و خلاق می بیند که پیوسته در
جست و جوی شایستگی خود است.
مازلو مانند بسیاری از روانشناسانی که در حوزهی رشد کار کردند، به
مرحله ای بودن رشد شخصیت انسان اعتقاد داشت. به عبارت دیگر او معتقد
بود که هر مرحله، زمینه ای برای قرار گرفتن در سطح بالاتر از رشد است.
اما او هر مرحله را بر اساس نیازهای انسانی تعریف و مشخص کرده
است. نیازهایی که مازلو معرفی می کند نیازهای مبتنی بر کمبود نیستند، بلکه
او نیاز را از دریچه ی رشد و نیازهای وجودی می بیند و معرفی می کند. به نظر
مازلو تفاوت آشکاری بین نیاز ناشی از کمبود و نیازهای رشدی وجود دارد.
در نیازهای ناشی از کمبود فرد سعی می کند که ناتوانی، حقارت و ضعف های
خود را کامل کند، اما در نیازهای رشدی فرد از پرداختن به آن نیازها لذت
می برد و خود را به سطح بالاتری از مراحل رشد می رساند. به نظر مازلو کودک
سالم از رشد، پیش روی، کسب مهارت، استعدادها و توانایی های جدید لذت می برد.
در حالی که در نیازهای ناشی از کمبود کودک لذت را تجربه نمی کند
ادامه دارد …
برگرفته از کتاب الگوی کودک سالم براساس دیدگاه های آلپورت ، فرانکل ،فروم ، راجرز و مازلو
تهیه شده در موسسه پژوهشی کودکان دنیا
کودک سالم از دیدگاه مازلو (قسمت سوم )
مازلو ,کند ,انسان ,نیازهای ,های ,ی ,می کند ,کند که ,توانایی های ,که در ,را به
درباره این سایت