کودک سالم از دیدگاه مازلو (قسمت سوم )

ادامه دیدگاه مازلو  :

مراحل رشد خودشکوفایی

کودک سالم از دیدگاه مازلو

٣- نیاز به تعلق داشتن

وقتی نیاز به امنیت به شکل منطقی و معقول برآورده شود، در فرد نیازهای تعلق داشتن ایجاد می شود.
نیاز به تعلق داشتن یعنی که فرد احساس کند به کسی تعلق دارد و یا کسی یا کسانی هم به او تعلق

دارند. به نوعی دیگر نیاز به تعلق یعنی احساس محبت کردن و عشق داشتن است.)
کودکان از همان بدو تولد و بعد از تأمین شدن دو نیاز اولیه، به حضور یک مراقب مداوم و همیشگی نیازمندند.

کودکان نیاز دارند تا احساس کنند که مورد توجه و مهر و محبت فرد و یا افرادی هستند. آنها از اینکه مورد

توجه و محبت قرار بگیرند، احساس خوبی به دست می آورند.

بزرگسالان (چه در نقش والدین و چه در نقش مربی یا مراقب) بهتر است به طور مداوم این احساس را به

کودکان پیرامون خود بدهند. یعنی کودک باید احساس کند که بزرگسالان پیرامونش به او توجه دارند، به خاطر

او کار میکنند، به خاطر او برنامه ریزی می کنند و به طور کل به او فکر میکنند.
کودک باید فرصت هایی کافی داشته باشد تا بتواند با افراد پیرامون خود ارتباط برقرار کند، آنها را به خوبی

بشناسد و احساس تعلق کند. جابه جایی های محلی، مهاجرت به شهر یا کشوری دیگر و حتی جابه جایی

مهد کودک در این دوره ی سنی خیلی پیشنهاد نمی شود.
کودک بهتر است در فرصت مناسب با همه ی افراد، موقعیت ها و مکان های اطراف خود آشنا شود.
– کودک را با مغازه های اطراف مهد کودک یا خانه آشنا کنید. ارتباط گیری با مغازه دارها برای کودک بسیار

جالب و دلنشین است.
– کودک را با همسایه های پیرامون خود آشنا کنید. کودک را متوجه گروههای مختلف مردم کنید.
– میهمانی های ساده ای با حضور کودکان هم سن و سال و یا افراد فامیل و یا آشنایان پیرامون خود ترتیب

دهید. این میهمانی ها نیز برای به وجود آمدن احساس تعلق بسیار مناسب هستند.
– از هر نوع ارتباط گیری در محیط پیرامون خود استقبال کنید. هر چه بیشتر، بهتر.
– کودک را با کوچه ها، خیابانها، درختها و حتی مکان های خاص محله ی خود آشنا کنید. به کودک فرصت

دهید تا محل زندگی خود را کامل بشناسد و کشف کند.
حتی می توان کودک را با میراث فرهنگی، سنت ها، آداب و حتی ویژگی های فرهنگی، قومی، مذهبی و …

آشنا کرد.
کودک در دوره ی دبستان حتی می تواند این احساس را به دست بیاورد

که به قوم، دین، ملیت و یا حتی نژادی تعلق دارد و اینکه گروه های دیگری ازمردم نیز، مانند او هستند.

۴- نیاز به احترام

چهارمین گروه از نیازها از دیدگاه مازلو نیاز به احترام است. یعنی فردی از تأمین سه نیاز قبلی، به احترام نیاز

پیدا می کند. نیاز احترام هم از جان دیگران است و هم از جانب خود. به عبارت دیگر احترامی که خود به خود

میگذاریم و احترامی که دیگران به ما می گذارند.
کودکان خردسال نیاز دارند که از جانب دیگران احترام ببینند. ما می توانیم از راه های مختلف احترام به کودک

را توسعه دهیم.
– به حرفهای کودک گوش دهید، کودک وقتی می بیند که مراقبين او به حرفهایش گوش می دهند، احساس

خوبی پیدا می کند،
– به احساس های عاطفی کودک توجه کنید و آنها را باور کنید،
– به کودک حق انتخاب بدهید. حق انتخاب به شکل مؤثری در کودک احساس احترام به وجود می آورد،
– در میهمانی ها به کودکان توجه کنید. آنها نیاز دارند که دیده شوند و همان رفتاری که با بزرگترها می شود،

با آنها نیز شود.
– کودک را تحقیر نکنید، – در حضور دیگران آنها را تحقیر نکنید،
– برای صحبت با کودک از حرفها، صفتها و جمله های محترمانه استفاده کنید.
احساس احترام موجب می شود تا کودک ارزشمند بودن را تجربه کند. وقتی احساس ارزشمندی را شناخت و

تجربه کرد، سپس احترام به خود را یاد می گیرد. یعنی کودک سعی می کند که خود نیز به خود احترام بگذارد.
احساس احترام و ارزشمندی موجب می شود تا کودک به قابلیت ها وتوانایی های خود توجه کند و سعی کند

که انسان کارآمد و مؤثری برای خود و دیگران باشد. |
– به کودک کمک کنید تا توانایی های خود را بشناسد. چه کارهایی را می تواند انجام بدهد و حتی چه کارهایی

را نمی تواند انجام بدهد.
– دربارهی ویژگی های خوب کودک با او صحبت کنید. هر کودک ویژگی های ارزشمندی دارد که لازم است آنها را

تقویت کند و مهارتهای خود را بالا ببرد.
به کودک فرصت دهید تا استعدادهای خود را بشناسد و برای استعدادهای خود فعالیت کند.
– با رفتار و عملکرد خود نشان بدهید که داشته های بیرونی نمی تواند به خودی خود موجب احترام شود. یعنی

نوع لباس، تعداد اسباب بازی های اموال و نشانه هایی برای احترام داشتن و یا گذاشتن نیستند.
بلکه رفتار ما، توانایی ها، استعدادها و مهارت های ما می تواند احترام را به وجود بیاورد.

۵- نیاز به خودشکوفایی

پنجمین مرحله از نیازهای ارائه شده از مازلو نیاز به خودشکوفایی است. یعنی فرد در این مرحله نیاز دارد تا خود

را بر اساس آنچه که هست عیان کند.
در این مرحله فرد نیاز دارد تا تمام استعدادها و توانایی های خود را شکوفا کند و به عنوان یک انسان بالنده در

جامعه نقش داشته باشد.
مازلو معتقد است اگر به انسانها فرصت داده شود، آنها می توانند به این درجه از رشد و بالندگی دست پیدا کنند.
وقتی ما به کودکان فرصت می دهیم تا در مرحله ی چهارم استعدادها و توانایی های خود را شناسایی کنند، در

این مرحله این امکان را به دست می آورند تا این استعدادها را به عرصه ی ظهور در بیاورند.

البته مازلو معتقد است که خودشکوفایی واقعی در میانسالی انسانی می دهد، اما پایه و مقدمات این

خودشکوفایی از دوران خردسالی و می گیرد. کودک در هر مرحله از رشد خود می تواند خودشکوفایی را کند.

یعنی بتوانداستعدادهایدرونی خود را به طور کامل نشان بدهد. وي در حرف زدن، راه رفتن و با بیان خود مهارت

پیدا می کند، به نوعی دستیابی به سطحی از خودشکوفایی است.

می توان با هر رشد کودک و یا هر توانایی ای که او از خود نشان می دهد مقدمات خودشکوفایی را تمدید کرد
همان طور که اشاره شد مازلو معتقد است که خودشکوفایی ناگهانی و یکباره نیست، بلکه مراحل و مقدماتی

دارد که لازم است آنها را برای رسیدن سطح نهایی آماده کرد. مازلو نکته های زیر را به عنوان زیرساخت های

خودشکوفایی مطرح می کند.

• پذیرش خود و دیگران

به کودکان کمک کنیم تا ویژگی های خود را کامل ببینند. هر کودکی توانایی انجام یک سری کارها را دارد و توانایی

بعضی از کارها را نیز ندارند.
از سوی دیگر باید به کودک کمک کرد تا دیگران را با مجموعه ای از خوبی ها و بدی هایشان ببینند. انسان های

پیرامون آنها فقط بد یا فقط خوب نیستند. هر فرد مجموعه ای از خوبی، بدی، توانایی، ضعف و یا کاستی است.

قرار نیست کودک احساس خود را مخفی کند. قرار نیست کودک وانمود به چیزی و یا کاری کند که نیست و

یا نمیتواندانجام بدهد. کودک را تشویق کنید تا هر آنچه را هست نشان دهد.

اگر رفتاری و یا کاری را کودک دوست ندارد، می تواند برای تغییر آن اقدام کند
– به کودک کمک کنید تا نسبت به وظیفه های خود آشنا شود.

مسئولیت پذیری، به انجام رساندن کاری که قبول کرده است و متعهد شدن به وظایف خود مهم است.
کودک می تواند بیاموزد که یک سری از کارها را باید انجام بدهد و حتی آنها را کامل کند.
– به کودک کمک کنید تا کارها و مسئولیت های خود را با شور و شوق و با عشق انجام بدهد. برای این کار

لازم است کارهایی را به او واگذار کنید که در توانایی و سلیقه اش است. یعنی بتواند از انجام آنها بسیار

لذت ببرد.
– کودک را در کارهای گروهی و حتی کارهایی که به نفع دیگران باشد هدایت کنید. می توان در حین انجام

کار برای او مشخص کرد که کار او چه فایده هایی برای دیگران دارد.
– خدمت کردن به مردم را برای کودک با ارزش کنید. کودک را هدایت کنید تا در انجام کارهایی که نفع آن

برای مردم باشد، مشارکت کند.
– به کودک کمک کنید تا از همه ی محیط پیرامون خود لذت ببرند. شما می توانید نمونه ی خوبی برای نشان

این شور و شوق باشید. وقتی با کودکان در بیرون هستید، توجه خود را به اطراف تان نشان بدهید. از دیدن

درختها، مغازه ها، مردمی که رفت و آمد می کنند، از شنیدن یک موسیقی و… ذوق زده شوید. شما می توانید

از همه چیز لذت ببرید.
وقتی شما از هر آنچه می بینید بی تفاوت گذر نمی کنید، فرصتی را به وجود می آورید تا کودکان اطراف شما

غیرمستقیم شور زندگی را بیاموزند و تجربه کنند.

نوع دوستی را به کودکان آموزش دهید

همه ی ما متعلق به یک خانواده ی جهانی هستیم. شادی و درد و رنج همه ی مردم می تواند مورد توجه قرار

بگیرد.
به کودکان کمک کنید تا از افتخارات، موفقیت ها و شادکامی های ملل می دهید تا درد و رنج مردم
دیگر خوشحال شوند. به همان اندازه به آنها یاری دهید تا درد و رنج مردم دیگر را بفهمند و همدلی کنند.

جنگ ها، خشکسالی و اتفاقهای ناگوار ی که   مردم کشورهای دیگر را ناراحت می کند، می تواند مسئله ی

ما همباشد .

برنامه هایی ترتیب دهید تا بچه ها بتوانند به گروه هایی که در کشور ما و یا در کشورهای دیگر هستند کمک

کنند.
برگزاری یک نمایشگاه به نفع مردمی که در سختی هستند، نمایش فیلم آن گروه، جمع آوری کمک و…

می تواند توجه کودکان رابه آن موضوع جلب کند.

شادی را توسعه دهید

شادی، روحیه ی طنز، لبخند و خنده را تا می توانید تبلیغ کنید. هیچ چين به اندازهی شادی نمی تواند شور و

شوق بیافریند. فقط متوجه هستیم که شادی هیچ ارتباطی با تمسخر دیگران ندارد. قرار نیست به بهای خندیدن

دیگران را ناراحت کنیم. با کودکان تمرین کنید که با هم بخندیم و از بودن در کنار هم لذت ببریم.

– مجله های طنز، کاریکاتور و لطیفه های انسان دوستانه را با هم مرور کنید.
– از داستان ها و فیلم های خنده دار که در آن قوم و یا فرهنگی تحقیر نمی شود استقبال کنید.
به دیدن نمایش های شاد بروید.

کودکان را به کارهای خلاق تشویق کنید

هر آنچه به خلاقیت یاری برساند ارزشمند است. با کودکان در زمینه ی قصه نویسی، کشیدن نقاشی، نواختن

ساز، ساختن حجم های مختة سرودن شعر، کاشت انواع گیاه، ایجاد روابط جدید و … کار کنید. به کودکان کمک

کنید تا خلاقیت خود را همواره سرزنده نگاه دارند.
و در پایان این که:
مازلو شاید بیش از هر روان شناس دیگری به انسان و بشریت عشق می ورزد و در تمام دیدگاه خود سعی میکند

که به بخش های مثبت انسانها نگاه کند و با آنها ارتباط برقرار کند. بدین سبب در تمام الگوهای آموزشی خود نیز

سعی میکند که به معلمان، مربیان و مراقبین کودکان آموزش دهد که بخش های مثبت کودکان را نگاه کنند و بر

اساس آنها متمرکز شوند و برنامه ریزی کنند. مازلو معتقد است که مربیان باید فرصت هایی را به وجود بیاورند تا

کودکان خود را باور کنند. باور کردن خود یعنی توجه به توانایی هنا، استعدادها و سهمی که هر یک از ما برای بهتر

کردن دنیا داریم.
مازلو معتقد است که انسانها قدرتی بالاتر از این دارند که فقط جنگ به راه بیندازند.

پایان 

برگرفته از کتاب الگوی کودک سالم براساس دیدگاه های آلپورت ، فرانکل ،فروم ، راجرز و مازلو

تهیه شده در موسسه پژوهشی کودکان دنیا

کودک سالم از دیدگاه مازلو (قسمت سوم )

کودک سالم از دیدگاه مازلو (قسمت دوم )

کودک سالم از دیدگاه مازلو ( قسمت اول )