کودک سالم از دیدگاه مازلو (قسمت دوم )

ادامه دیدگاه مازلو  :

مراحل رشد خودشکوفایی

مازلو پنج نیاز را به شکل هرمی مطرح می کند.

مقاله کودک سالم از مازلو

١. نیازهای بدنی

مراقب کودک در اولین گام سعی میکند که به نیازهای بدنی کودک خود توجه کند. غذا، آب، هوای سالم،

خواب و حتی حرکت از ابتدایی ترین و در عین حال قوی ترین نیازهای هر فرد است.
لازم است که در زمان مناسب همه ی این نیازها را برای کودک تأمین کرد.
از همان بدو تولد می توان این نیازها را به شیوهای آرام و با رفتاری صحیح در اختیار کودک قرار داد.
به موقع غذا دادن،
به موقع جای او را تمیز کردن، – خواب متناسب و مناسب بسیار مهم و ضروری است.

یک مراقب هوشیار با نشانه های مختلف متوجه نیاز های بدن می شود. می توانید با دیدن نشانه های

مختلف برای ی نیازها کودک فعال شود.
گرسنگی در هر کودک نشانه های مختلفی دارد. بعضی از کودکان هنگام گرسنگی، ناآرام هستند،

برخی گریه می کنند، برخی بهانه گیری می کنند .گروهی سرو صدا راه می اندازند و حتی گروهی نیز

به سکوت می روند.قبل از این که کودکان به واکنش های منفی بپردازند، لازم است که گرسنگی

آنها را کرد.
گروهی از متخصصان تعلیم و تربیت معتقدند حتی قبل از این که کودک اعلام گرسنگی کند، لازم است

امکانات تغذیه را برای کودک فراهم کنیم. اما به نظر گروه بیشتری از متخصصین قبل از اینکه کودک

وارد واکنش های منفی شود، بهتر است که تغذیه ی کودک جدی گرفته شود.

به غذای کودکان نظم بدهید.

زمانهایی را مشخص کنید که کودکان به طور مرتب از غذاهای سالم و مقوی بهره مند شوند.
فقط به یاد داشته باشیم که برای نوزادان و کودکان شیرخوار ساعت تغذیه مقرر نکنید. نوزادان هر

زمان که میل داشته باشند می توانند شیر مادر خود را بخورند.
نظم غذایی در کودکان بالای ۲ سال برنامه ی روزانه ی آنها را نیز تنظیم میکند.

خواب کودک

خواب کودک را نیز جدی بگیرید. کودکانی که زیاد فعالیت میکنند، نیاز به خواب بیشتری دارند.

کودکان ۵ تا ۷ سال حداقل به ده ساعت خواب شبانه و تا دو ساعت به خواب در طی روز نیازمندند.
در غیر این صورت رفتار کودک تند، سخت و گاه پر از فشار عصبی است.
کودکان نمی توانند متوجه شوند رفتارهای سخت و دشواری که دارند، ناشی از کمبود خواب است.

اما بزرگترها لازم است فرصت هایی را برای خواب مناسب فراهم کنند.
( از دیدگاه مازلو در صورتی که نیازهای بدنی کودک را فراهم نکنیم، کودک نمی تواند در مرحله ی دیگر

از رشد قرار بگیرد، چون همواره در صدد تأمین این نیاز است.
اگر کودک برای تأمین این نیاز با فشار، سختی، کمبود و یا اصرار و اجبار روبه رو شود، درک او از تأمین

نیازهای بدنی خود با همین الگو خواهد بود. یعنی حتی در بزرگسالی نیز به سختی می تواند به

نیازهای بدنی خود بپردازد.
افرادی که به سختی می خوابند کسانی که با پرداختن به نیازهای بدنی سخت، دشوار و عذاب آور است،

در سیستم دفع خود دچار مشکل هستند، و یا کسانی که به بی اشتهایی و یا پرخوری مبتلا هستند،

در این مرحله از رشد خود دچار اختلال شده اند. یعنی الگوی رشد آنها در پرداختن به نیازهای بدنی کامل

و صحیح نیست.
بدین منظور والدین، مربیان و مراقبان کودک لازم است که به رفتار صحیح خود در این دوران بسیار توجه کنند.

۲- نیاز به امنیت

دومین نیازی که انسان پس از گذر از نیازهای بدنی به آن توجه میکند، نیاز به امنیت است. یعنی وقتی کودک

احساس کرد که از جنبه ی بدنی کامل است، به امنیت، ثبات و حمایت، نظم و رهایی از ترس و اضطراب نا میشود
یعنی همه ی کودکان در دوره ای از زندگی خود تلاش می کنند تا شکل های مختلف امنیت را احساس کنند.
و امنیت از بدو تولد
کودکان از همان بدو تولد نیازمند امنیت هستند. یک آغوش گرم، حمایت همه جانبه از نوزاد در برابر سرما، گرما،

خطر و… بسیار مهم و ضروری است.
والدین لازم است که به شکل های مختلف نوزادان خود را مورد حمایت قرار دهند.

امنیت در برابر خطر

کودک نباید در محیط پرخطر زندگی کند. کودک نوپا به واسطهی توانایی ای که در حال دستیابی به آن است،

به طور مداوم به جاهای مختلفمی رود.
لازم است بزرگسالان تا آنجایی که می توانند فضای پیرامون کودکان را از انواع خطر امن کنند. بررسی وسایل

تیز و برنده، سم و کلیدهای برق، بلندی ها و … می تواند برای کودک خطرآفرین باشد.
به جای این که مرتب به کودک هشدار داد که چه کند و یا چه نکند، بهتر است فضا را برای کودکان امن کرد.

امنبتهای عاطفی

کودکان زیر ۷ سال همواره به امنیت های عاطفی نیازمندند. آنها بسیار دوست دارند که از جنبه ی عاطفی

مورد حمایت و توجه قرار بگیرند.
احساس اینکه والدین و یا مربی، آنها را دوست ندارند، یا آنها را رهامیکنند، جا میگذارند و با ممکن است

بزرگترهای او بروند و دیگر برنگردند، بسیار دردناک است.

از این نوع حرف ها چه به صورت تهدید و چه به شوخی نباید استفاده کرد. این حرف ها امنیت روانی کودک

را به هم می زند.

امنیت و نیازهای بدنی

کودک حتی برای پرداختن به نیازهای بدنی خود احتیاج به امنیت دارد. کودک نباید احساس کند که ممکن است

دیگر غذا نداشته باشد، یا ممکن است جای خواب خود را از دست بدهد.
والدین و مربی باید به گونه ای برخورد کنند که غذا همیشه برای آنها مهیاست و کسی به غذای آنها دست نمی زند.

اگرچه خوردن غذا نظم و قانون خاص خود را دارد. اما او در بعضی شرایط می تواند هر وقت که دوست دارد از غذا

استفاده کند. بسیاری از انسانها ممکن است به راستی به نیازهای بدنی خود به طور کامل رسیده باشند، اما امنیتی

را در پرداختن به آن نیاز تجربه نکرده اند.
افرادی که حریصانه رفتار می کنند، کسانی که با اضطراب غذا می خورند، افرادی که سیستم انبارداری قوی دارند و …

به نوعی فاقد امنیت روانی در تأمین نیازهای جسمانی خود هستند.
به کودک خود اطمینان دهید که همیشه غذا برای آنها هست.
توجه
در این مسیر، نوع، کیفیت و با مقدار غذا خیلی مهم نیست. مهم احساسی است که بزرگسال به فرزند خود می دهد.
بعضی از خانواده ها با این که در فراوانی زندگی می کنند، اما در رفتارشان به نوعی نشان میدهند که چیزی ندارند،

کم است، کسی نخورد چون ممکناست روزی تمام شود.
درحالی که گروهی دیگر ممکن است کاملا در تنگدست رفتارشان حاکی از فراوانی است. ممکن است فقط نان خشک

باشد اما به فرزند خود نشان می دهند که برای خوردن هرگز نگران نباشد. همه چیز همیشه هست. لازم نیست برای

کودکان زیر شش سال خطرهای مختلف را بازگو کرد و یا به عنوان هشدار دادن، آنها را نگران کرد.
نگران کردن کودکان به دلیل اینکه ممکن است زمانی آن اتفاق بیفتد نادرست است.
درحالی که می توان حتى خطرهایی مانند زله، آتش سوزی و یا سیل را از جهت اطلاع رسانی به کودک منتقل کرد.
به عبارت دیگر در این سیستم نگران کردن کودکان به هیچ شکل مجاز نیست.

حامیان گوناگون

کودک باید احساس کند که حامیان فراوانی دارد. یعنی کسانی هستند که از او در فرصت های مختلف حمایت می کنند

حمایت در برابر انواع نیازها، حمایت در برابر خطر، حمایت در برابر احساس های مختلف و حمایت در برابر افراد دیگر، کودک

دوست دارد در پیرامون خود افراد گوناگونی را ببیند و آنها را به خوبی در کنار خود داشته باشد.
_کودک را با گروه های مختلف مردم آشنا کنید،

– به کودک تصویر خوبی از انسان های پیرامون او بدهید،

– در میهمانی و مراسم مختلف کودک را شرکت دهید،

– از انسانهای پیرامون کودکان به خوبی یاد کنید،
افراد متنوعی را به خانه و یا مرکز آموزشی خود دعوت کنید،

– تصویر و عکس اقوام و گروه های مختلف مهم را به دیوار نصب کنید.

• پرهیز از جوسازی

بیشتر رومه ها، مجله ها و برخی از شبکه های تلویزیونی تخصص ویژه در جوسازی برای ماجراهای دلهره آمیز دارند.

آنها به واسطه ی این که بتوانند گروه های بیشتری را به عنوان مخاطب داشته باشند، خبرها را به شکل اغراق آمیزی

بیان می کنند.
این خبرهای اغراق آمیز کودکان را دچار وحشت می کند. تحت تأثیر این خبرها قرار نگیرید. کودکان خود را با این خبرها

مأنوس نکنید.

• نظم و امنیت

( کودکان خردسال در یک محیط منظم احساس امنیت بیشتری می کنند جهانی منظم موجب می شود تا کودک بتواند

بسیاری از مسائل را از قبل پیش بینی کند. یعنی بداند که در حال حاضر چه برنامه هایی در پیش خواهد بود.
برای مثال ساعت خوابیدن، بیدار شدن، غذای میان وعده، ساعت ناهار و همچنین زمان هایی مانند تلویزیون دیدن و

یا گردش رفتن بهتر است برای کودک مشخص باشد.
فقط به یاد داشته باشیم که این نظم قرار نیست تبدیل به یک نظام سخت، غیر قابل انعطاف و یا با فشار باشد. بلکه

نظم تا آن جایی مناسب است که به کودک احساس امنیت بدهد. ب – محدوده ی زمان خوابیدن کودک را مشخص کنید.

در چه دوره ای از ساعت کودک بهتر است بخوابد؟
برای مثال می توان برای کودک ۵ ساله مشخص کرد که بین ساعت ۸ تا ۹ شب بهتر است بخوابی.
– زمان بیدار شدن کودک را نیز مشخص کنید. قرار نیست کودک تا نزدیک ظهر بخوابد و یا کودک احساس کند که پایانی

برای خواب او نیست.

کودکان ۴ تا ۶ سال به طور معمول بین ۱۰ تا ۱۲ ساعت به خواب نیاز داره
– زمان های صرف غذاهای اصلی را مشخص کنید، کودک می تواند زمانها را یاد بگیرد، ولی زمان میان وعده ها می تواند

بر اساس میل کودک باشد.
البته به یاد داشته باشیم که نظم فقط محدود به رعایت زمان نیست. بلکه رعایت یک سری برنامه ها و آیین های ویژه

می تواند این نظم را به وجود بیاورد. مانند:
شستن دست ها قبل از غذا،

– آماده کردن وسایل مهد کودک قبل از خواب،

– جمع کردن وسایل بازی قبل از دیدن تلویزیون، -و
دوباره تأکید می کنیم که این نظم نباید تبدیل به یک رفتار نظامی و سخت شود.

ادامه دارد …

برگرفته از کتاب الگوی کودک سالم براساس دیدگاه های آلپورت ، فرانکل ،فروم ، راجرز و مازلو

تهیه شده در موسسه پژوهشی کودکان دنیا

کودک سالم از دیدگاه مازلو (قسمت سوم )

کودک سالم از دیدگاه مازلو (قسمت دوم )

کودک سالم از دیدگاه مازلو ( قسمت اول )